समावेशित शिक्षण समजून घ्या जरा मित्रहो

*  समावेशित शिक्षण  *

*दिव्यांगजन अधिकार अधिनियम २०१६.  नुसार यू -डायस २०१७ -१८ मध्ये २१ दिव्यांग प्रवर्गाचा समावेश करण्यात आलेला आहे . आपल्या शाळेत असणाऱ्या दिव्यांग बालकांची ओळख व्हावी म्हणून २१ प्रवर्गा विषयी माहिती देण्यात येत आहे* .

*१) पूर्णतः अंध = (Blindness)*

» दृष्टीचा पूर्णपणे अभाव म्हणजेच पूर्ण दृष्टीहीन असणे.

» डोळे जन्मत बंद असणे .

» हलन चलन करताना अडचणी येतात.

*२. अंशतः अंध (Low Vision)*

» सामान्य दृष्टी पेक्षा कमी दिसणे.

»दूरचे /जवळचे कमी दिसणे .

»पुस्तकावरील पाहताना वाचताना लिहताना अडचणी येतात .

»उपचार करूनही डोळ्यांना बरोबर न दिसणे .

*३)कर्णबधीर (Hearing Imapairment)*

»कोणताही आवाज ऐकू न येणे .

कमी ऐकू येणे .

»कानाचा श्रवण ६० db किंवा त्यापेक्षा अधिक असेल अशा व्यक्तींना कर्णबधीर व्यक्ती म्हणतात .

*४) वाचा दोष (Speech and Language Disability)*

» अडखळत बोलणे स्पष्ट बोलणे.   शब्दांची तोडफोड करणे.

» बोलताना शब्द मागे पुढे करणे त्यात तारतम्य नसणे यालाच वाचा दोष असे म्हणतात .

» जीभ जाड असणे, जिभेला शेंडा नसणे,  तोतरे बोलणे ,

» टाळूला छिद्र असणे.

» clept palete.

*५. अस्थिव्यंग ( Locomotor Disability)*

» ज्यांची हाडे ,सांधे, स्नायू हे योग्य प्रकारे कार्य करत नाही अशा मुलांना अस्थिव्यंग मुले असे म्हणतात.

» हलन चलन क्रिया करण्यास अक्षम .

» सहज दिसणारे अपंगत्व

*६) मानसिक आजार (Mental Ellness)*

» असामान्य किंवा अस्वाभाविक वर्तन .

» खूप कमी बोलणे किंवा खूप जास्त बोलणे .

» भयानक स्वप्न पडतात .

» भ्रम आभास असतो .

» कोणत्याही वस्तूला पटकन घाबरतात किंवा घाबरत नाही.

*७) अध्ययन अक्षम (Learning Disability)*

» वाचन लेखन गणितीय क्रिया अडचण .

» आकलन करण्यास अवघड जाते.

» अंक ओळखण्यात गोंधळ,  उलटे अक्षर लिहिणे ,  शब्द गाळून वाचणे.

» काही मुलांमध्ये वर्तन समस्या

» कमी संभाषण दिसून येते .

» बुद्ध्यांक सामान्य किंवा त्यापेक्षा जास्त राहू शकतो .

» विशिष्ट अध्ययनात अडचणी येतात .

*(८. मेंदूचा पक्षाघात (Cerebral Palsy)*

» हालचालींवर नियंत्रण नसते .

» अवयवांमध्ये ताठरता असते .

» मेंदूला इजा झाल्याने हालचालीवर नियंत्रण ठेवण्यात अडचणी निर्माण होतात .

» मेंदूचा शरीरावर ताबा राहत नाही.

» हलचल क्षमता कमी असते.

*९) स्वमग्न (Autism)*

» स्वतःच्याच विश्वात हरवलेले असतात.

» भाषिक कौशल्य कमी विकसित झालेले असतात.

» बदल न आवडणे त्या बदलाला तात्काळ राग व्यक्त करणे.

» खेळणी, वस्तू यासोबत अधिक लगाव असतो.

» स्वतःच्या भाव विश्वात रमून गेलेले असतात.

*१०)बहुविकलांग ( Multiple Disability)*

» एक किंवा जास्त अपंगत्व असते .

» अशा बऱ्याच मुलांना चालतानां बोलतानां , उभेराहतांनां ,  शि- शू ,  दैंनदिन  कार्य करतानां समस्या असतात. (ADL) 

*११) कुष्ठरोग (Leprosy Cured Persons)*

» हा सावकाश पसरणारा जिवाणूजन्य आजार आहे .

» त्वचेवर चट्टे , काळे डाग असतात .

» हात,पाय, बोटे सुन्न पडतात .

*१२) बुटकेपणा (Dwarfism)*

» सामान्य मुलांपेक्षा खूप कमी उंची असलेल्या मुलांना बुटकेपणा असलेले मुले म्हणतात.

» उंची फार कमी असते .

*१३) बौद्धिक अक्षमता (Intellectual Disability)*

» बौद्धिक क्षमता( IQ) ही ७० पेक्षा  कमी असते .

» दैनंदिन कार्य, सामाजिक कार्य, दैनंदिन व्यवहार, करण्यास कठीण जाते .

» तार्किक प्रश्न सोडविताना अडचणी जातात .

» नवीन वातावरणात समायोजन करताना अडचणी जातात .

» काही मुलांना वर्तन समस्या असतात .

*१४) माशपेशीय क्षरण (Mascular Disability)*

» गटागटाने मांसपेशी कमकुवत होतात .

»उभे होतानां हाताचा व गुडघ्याचा आधार घ्यावा लागतो.

» मुलींपेक्षा मुलांमध्ये हा आजार जास्त असतो .

*१५) मज्जासंस्थेचे तीव्र आजार (chorinic Neurological Conditions)*

» मेंदूमध्ये सेंट्रल नर्वस सिस्टिममध्ये विकृती झाल्याने हा आजार होतो.

*१६) मल्टिपल स्क्लेरोसिस (Multiple sclerosis)*

» हातापायातील स्नायूंमधील ताठरपणा किंवा कमजोरी संवेदनांमध्ये परिवर्तन होतो.

» स्नायूमध्ये स्थितीला येथे व स्नायू काम करणे कमी करतात .

» मलद्वार व मूत्राशयावर नियंत्रण कमी होते व कार्य कमी होते .

*१७) थॅलेसिमिया (Thalassemia)*

» रक्ताची कमतरता

» वारंवार रक्त पुरवावे लागते .

» चेहरा सुखावलेला असतो .

वजन वाढत नाही .

» श्वास घेण्यात त्रास होतो .

» वारंवार आजारी पडतात .

*१८) अधिक रक्तस्त्राव (Hemophilia)*

» हा अनुवांशिक रक्तविकार आहे

रक्त वाहिन्यातील बिघाडामुळे हा रोग होतो .

» यामध्ये रक्तस्त्राव होतो .

» जखमा झाल्यास अधिक रक्तस्त्राव होतो .

» कधी कधी रक्तस्त्राव थांबत नाही.

» रक्तस्राव बंद न झाल्याने शरीराचा भाग फुगतो.

 

*१९) सिकल सेल (Sickle Cell Disease)*

» रक्ताचे प्रमाण कमी असणे .

» रक्ताच्या कमतरतेमुळे शरीराचे अवयव अशक्त होतात .

» शरीरातील पेशींचा आकार विळ्यासारखा होतो .

» हिमोग्लोबीनचे प्रमाण कमी होऊन थकवा जाणवतो .

*२०) अॅसिड अटॅक (Acid Attack Victim)*

»अॅसिड अटॅकमुळे चेहरा, हात, डोळे  यावर परिणाम होतो.

» त्वचा भाजल्यासारखी दिसते .

» चेहरा विद्रुप होतो .

*२१) कंपवात रोग (Parkinson's Disease)*

» रेणूच्या अभावामुळे रोग्याला  कंप सुटतो .

» हालचाली संथ होतात स्नायू ताठर  होतात .

» वजन कमी होत जातो .

» वयाच्या ५० ते ६० ज्या दरम्यान होतो.

साहाय्य :-  श्री. पी. के.बागुल ,विषयतज्ज्ञ

                श्री. प्रमोद सुखदेव भोई ,विषयतज्ज्ञ

सर्व विशेष शिक्षक गट साधन केंद्र ,शिरपूर जिल्हा धुळे

       

प्रचार व प्रसिद्ध

@ मनोहर वाघ सर ,विषय साधनव्यक्ती, शिरपूर